14-07-2010 - EdeStad.nl De Stearman is een jongensdroom

EDE - In 1990 lukt het Nordsiek om een oude jongensdroom te vervullen. Met twee kameraden schaft hij een Boeing N2S Stearman aan. Twee vleugels, open cockpit en een stermotor. Het oerprincipe van een ‘echt’ vliegtuig…. Dit vliegtuig leert hem de kneepjes van het omgaan met historische vliegtuigen. En al snel start hij met het voorvliegen van diverse toestellen op airshows. In zijn logboek prijken onder andere de North American T6 Harvard, de P51D Mustang, de Consolidated PBY-5A Catalina en bijna alle versies van de Fokker F27. De allerlaatste vlucht van de oudste toen nog vliegende F27, de PH-NVF (de ‘F3’ voor kenners) van Vliegbasis Twente naar Eindhoven Airport is in 1996 door hem uitgevoerd.

De in 1959 geboren Amsterdammer blijkt al vroeg interesse te hebben voor techniek. Een beroepsopleiding op de HTS is dan ook op zijn lijf geschreven. In Haarlem studeert hij Vliegtuigbouwkunde. Hij werkt daarna in de zweefvliegtuigindustrie, bij Martinair Holland en later een paar jaar bij Fokker. We spreken over 1986 als hij de stap maakt naar de beroepsvliegerij. Via de kleine luchtvaart belandt hij in de Verenigde Staten waar hij de vervolgopleidingen ondergaat en enige tijd als freelance instructeur werkt. Na zijn terugkeer in Nederland vindt hij werk als vlieger bij het toenmalige Netherlines en maakt hij in 1989 de overstap naar de KLM. Zijn carrière bij de KLM brengt hem via het vliegen van de Fokker F27 Friendship, de Boeing 747-300, de Boeing 737-300/900 naar zijn huidige functie: gezagvoerder Boeing 777.

Die jongendroom van Hans Nordsiek: het bezitten van de de Boeing Stearman, één van de bekendste dubbeldekkers ter wereld, is dan ook niet iets wat uit de lucht is komen vallen. Dankzij het uitgekiende ontwerp en het gebruiksgemak is de Stearman al sinds de jaren ‘30 van de vorige eeuw een veelgebruikt toestel. Niet voor niets staat deze door Lloyd Stearman ontworpen klassieker vandaag de dag bekend als ‘The biplane built like a truck that flies like an angel’.

Trainingstoestel

Begin jaren ‘30 van de vorige eeuw zat het Amerikaanse leger te springen om piloten en opleidingsvliegtuigen. De Cloudboy, een eerder ontwerp van Lloyd Stearman voldeed bijna aan de specificaties die door de Amerikaanse regering werden gesteld aan het nieuwe trainingstoestel.

Stearman Aviation zette twee ontwerpers, Harold Zipp en Jack Clark aan het werk om de Cloudboy aan te passen aan de eisen van de regering. De basis en afmetingen van het toestel bleven ongewijzigd maar het uiterlijk veranderde doordat de vleugeltips en staart werden afgerond. Ook de romp kreeg een rondere vorm. Een opvallende vernieuwing was het modernere landingsgestel.

Het prototype werd door Stearman Aviation het Model 70 genoemd, het uiteindelijke productiemodel werd na enkele kleine aanpassingen het Model 75. De Amerikaanse regering wilde echter af van de moeilijk voor het publiek te begrijpen typeaanduidingen en noemde hun nieuwe militaire trainer de Kaydet. Maar aangezien het toestel was ontworpen en geproduceerd in de Stearman divisie van Boeing kreeg het in de volksmond al snel de naam Boeing-Stearman. Duizenden piloten in opleiding kregen in de periode van 1939 tot 1945 op de Stearman hun basistraining. Daarna kregen ze een vervolgopleiding voor het vliegen van bommenwerpers zoals de B25 ‘Mitchell’, de B17 ‘Flying Fortress’ of de B24 ‘Liberator’. Een ander deel van de leerling-vliegers ging naar de jachtvliegtuigen zoals de P51 ‘Mustang’, de P47 ‘Thunderbolt’ of de P38 ‘Lightning’.

In totaal werden er 10.346 Boeing Stearmans gebouwd. Het laatst gebouwde exemplaar is nu te bewonderen in het Air Force Museum in Dayton, Ohio. De Boeing Stearman is de meest gebouwde dubbeldekker van de Verenigde Staten. Wereldwijd werden er alleen van de Russische dubbeldekkers Polikarpov PO2 (1930-1941) en Antonov AN-2 (ook aanwezig bij de Airshow in Ede) meer toestellen geproduceerd.

Surplus

Na de oorlog werden de Stearmans vervangen door modernere trainingstoestellen. De overbodige Stearmans werden als schroot verkocht. Een aantal surplus vliegtuigen werd verkocht aan particulieren en aan bedrijven die een nieuwe bestemming voor het opleidingstoestel hadden gevonden. De lage aanschafprijs (sommige werden verkocht voor slechts 250 dollar), de robuuste uitvoering en de eenvoud waarmee het toestel te vliegen was maakte het toestel uitermate geschikt als sproeivliegtuig. Er werd een krachtigere motor gemonteerd, er kwamen sproeileidingen onder de vleugels en er kwam een tank voor chemicaliën in de voorste cockpit.

En zo begon de Stearman aan een tweede carrière. Gewassen besproeien vanuit de lucht was een ideale oplossing om de enorme akkers in de Verenigde Staten onkruid en ongedierte vrij te maken. De Boeing Stearmans waren de eerste vliegtuigen die op grote schaal werden omgebouwd tot sproeivliegtuig. Al snel waren ze de ruggengraat van de agrarische luchtvloot. Een handvol Stearmans vond nieuw werk als stuntvliegtuig.

‘The Old Crow’

‘The Old Crow’ is een van de weinige, vliegende Boeing Stearmans in Nederland. Deze Stearman werd gebouwd in 1942 in de Amerikaanse staat Texas als deel van een bestelling van duizend stuks, bestemd voor de Amerikaanse landmacht. Het toestel wordt afgeleverd op 30 januari 1943, echter niet aan de landmacht, maar aan de Marine. In die jaren bestaat het kleurschema uit gele vleugels, zilver/gele romp, een blauwe staart met ‘roundels and stars’. Met slechts een plastic spreekbuis tussen de instructeur en de leerling geniet menig oorlogsvlieger zijn opleiding op deze robuuste tweedekker.

Na de oorlog worden de surplus vliegtuigen voor een habbekrats verkocht. Ene Bill Haddock uit Battle Creek, Michigan koopt op 14 oktober 1946 bij de ‘domeinen’ in Oklahoma één ‘Boeing aircraft model N2S-3, een voormalige Navy trainer. Op de verkoopnota wordt met de hand de nieuwe registratiecode bijgeschreven: N9912H, een registratie waar het vliegtuig tot op vandaag mee rond vliegt. Bill Haddock betaalt het vliegtuig contant, voor slechts 510 Amerikaanse Dollar. In 1947 wordt het weer doorverkocht aan een particulier bedrijf dat haar ombouwt tot landbouwsproeivliegtuig. Een periode van hard werken met een vredige taak vangt aan in onder andere Missouri, Mississipi, Texas en Californie.

In 1971 wordt het vliegtuig nog een andere taak toebedeeld, namelijk het opslepen van zweefvliegtuigen en reclamenetten. De volgende verandering wat betreft het gebruik vindt plaats in 1979. De voorste cockpit wordt weer omgebouwd voor het herbergen van een zitplaats. Het vliegtuig komt in rustiger vaarwater: rondvluchten, demonstratievluchten en af en toe een enkele sleepvlucht. In deze tijd wordt de Stearman ook voorzien van haar huidige fraaie beschildering, overwegend zwart, met logo en naam ‘Old Crow’, van een whiskymerk uit Kentucky, waarschijnlijk de toenmalige sponsor.

De Stearman die in 1990 door Hans Nordsiek naar Europa is gehaald heeft Lelystad als standplaats. In 2006 is ‘The Old Crow’ met een anderhalf jaar durend programma gereviseerd. Alle onderdelen gingen uit elkaar, werden gerepareerd of vervangen. Nieuwe vleugels uit Engeland en een gloednieuwe 275 pk Jacobs stermotor uit de Verenigde Staten. Het vliegtuig wordt nu gebruikt voor een scala aan activiteiten, waaronder vliegtochten, luchtvaarttheater (www.thestoryteller.nl) en verschillende airshows.Nordsiek wijst naar de lucht, dé plek waar het allemaal gebeurt.